NIEUWSBRIEF
'MGR. SCHRAVEN EN GEZELLEN'
jaargang 9 nummer 50, september 2017
Uitgave van de 'Mgr. Schraven Stichting'

terug naar inhoudsopgave

een monument voor een 'monumentale' Nederlandse franciscaan in China

Onder grote belangstelling is afgelopen zaterdag 17 juni in China een monument onthuld voor de Nederlandse - in Leiden geboren - Franciscaan Aemilianus van Heel. Onder het toeziend oog van burgerlijke en kerkelijke autoriteiten gleed het grote rode doek van de 3,10 meter hoge steen af in de stad Chang Zhi in het binnenland van de provincie Shanxi.

De lengte van de steen symboliseert de leeftijd die Jan van Heel bereikte: 31 jaar. Tijdens de bezetting van China stuurde Japan het bericht de wereld in dat pater van Heel zelfmoord had gepleegd en wist zo grote verwarring te zaaien over de daders en het motief. Daardoor heerste er in Nederland stilzwijgen, maar werd in China ter plaatse deze Franciscaan als een held beschouwd. Samenwerking van Nederlandse en Chinese onderzoekers hebben onlangs de ware de feiten aan het licht gebracht. Pater van Heel had in zijn kerk zeker 2000 vluchtelingen met name vrouwen en meisjes opgevangen om ze tegen de gewelddadigheden van het Japanse leger te beschermen. Zij kwamen hem meermaals vrouwen vragen. Toen echter een Japans soldaat een Chinese vrouw in de kerk greep en mee wilde nemen, sloeg pater Aemilianus met zijn forse gestalte de soldaat tegen de grond met de woorden: 'Zo lang als ik hier ben, zullen nooit vrouwen gegeven worden'. De volgende morgen werd hij dood gevonden, zijn polsen doorgesneden en schotwonden in zijn lichaam.

Op de kolossale steen onthuld bij gelegenheid van zijn 110e geboortedag. staat aan de voorkant: “Aemilianus van Heel. 8 juni 1907 - 8 oktober 1938.Wees herinnerd voor rechtschapenheid en moed, voor altijd”. Aan de achterkant: “Aemilianus van Heel, Franciscaans missionaris, geboren 8 juni 1907 te Leiden, Holland. In 1933 kwam hij naar China en werkte vanaf 1937 in de kerk van Shitou (Chang Zhi) in Yuanqu. Hij verdedigde duizenden vluchtelingen, speciaal vrouwen tegen de Japanse strijdkrachten gedurende de Japanse agressie en werd uit wraak op 8 oktober 1938 vermoord”.

Tijdens de plechtige ceremonie werden brieven voorgelezen van onder meer verschillende Nederlanders. De heer Roland van den Berg, ambassadeur van Nederland in China van 1986 tot 1992 herinnerde er aan hoe hij in 1990 een brief ontving uit het binnenland van China met de vraag hoe in Nederland over deze grote held pater Jan van Heel gedacht werd. De ambassadeur had nog nooit van deze persoon gehoord en tastte volledig in het duister. “U zult begrijpen dat ik zeer ontroerd was door deze brief”. En hij eindigt: “Dit monument markeert een trotse bladzijde in de lange geschiedenis van relaties tussen de volken van China en Nederland”. De provinciale overste van de Franciscanen in Nederland pater Rob Hoogenboom noemt de verdediging van bedreigde vrouwen door pater van Heel “een zaak van liefde, toewijding, trouw en moed”. Tijdens de plechtige kerkdienst met 18 concelebrerende priesters sprak de bisschop van Xinjiang over de onafscheidelijkheid van zweet en bloed in het leven van missionarissen. Hij prees pater van Heel als een prachtig geschenk van het christelijk geloof.

Alle aanwezigen werden diep geraakt door het getuigenis hoe Pater van Heel in de koude nacht met zijn lantaarn vluchtelingen in de bergen ging zoeken en bescherming aanbood in zijn kerk met de woorden: “Ik zal jullie beschermen”. Het gerenoveerde graf wordt er als een heilig monument beschouwd en werd die dag onder bloemen bedolven. Treffend werd verwoord hoe de moedige Franciscaan nu voor altijd begraven ligt in de armen van het Chinese land en voor altijd in de harten van de Chinese bevolking. De betekenis van het levensoffer van deze Nederlander reikt verder dan het feit in 1938 alleen: “Wij hebben de naam van de vermoorde pater van Heel in steen uitgehouwen als een rolmodel, zodat ook toekomstige generaties er van kunnen leren. Wij erven zijn nalatenschap van dienst aan de gemeenschap”.

Eindelijk is 79 jaar na zijn dood eerherstel gegeven aan deze 'monumentale' Nederlandse Franciscaan die, zoals hij zijn provinciale overste schreef 'kolossaal veel van de Chinezen hield'.

Tijdens de pelgrimsreis naar China zal het graf van p. Aemilianus en het kersverse monument bezocht worden in aanwezigheid van de provinciale overste van de Nederlandse Franciscanen Rob Hoogenboom OFM en zijn missiesecretaris br. Piet Bots OFM. Na meer dan 65 jaar bezoeken Nederlandse Franciscanen weer het gebied waar meer dan 100 Nederlanders tussen 1880 en 1946 hebben gewerkt. Een historische weerzien na jaren...