de boodschap aan China van martelaren in China

Eind oktober werd in de Chinese hoofdstad een conferentie belegd om de tachtigste verjaardag te markeren van de ‘massamoord van Zhengding’. Buitenlandse missionarissen uit vijf verschillende Europese landen onder wie de Nederlandse bisschop Frans Schraven, werden door het Japanse leger gedood bij de poging om het leven van honderden Chinese vrouwen meisjes te beschermen. De gebeurtenis vond plaats op 9 oktober 1937 tijdens de Japanse bezetting, twee maanden vóór de massamoord van Nanjing toen meer dan 300.000 Chinezen werden gedood. De conferentie was georganiseerd door het Institute of Christian Studies of Chinese Academy of Social Sciences and door de Faith Cultural Society of the Catholic Church. De conferentie maakte deel uit van een aantal

initiatieven zowel in China als in Nederland om deze massamoord, waarbij de missionarissen levend werden verbrand te gedenken. In beide landen werd gereflecteerd op ‘de betekenis van deze massamoord voor China’.

In Nederland hield Fr. Jeroom Heyndrickx CICM van het Verbiest Institute in Leuven de jaarlijkse Mgr. Schravenlezing. Hij benadrukte dat jarenlang binnen China officiële instanties en ook de doorsnee burger katholieke missionarissen en hun werk niet goed waardeerden. Zij werden vereenzelvigd met de kolonialisten en imperialisten uit het Westen,die China hadden leeggeplunderd en vernederd. Tijdens de Culturele Revolutie versterkten de communisten dat imago van ‘imperialist, kolonialist en uitbuiter van het volk’ nog meer. Enkel de christenen kennen en waarderen het ware werk van de missionarissen. Het oude negatieve imago van de buitenlandse missionaris leeft voort bij de niet-christenen.

Maar het verhaal van de missionarissen Mgr. Schraven en gezellen nuanceert dat negatieve imago. Werden vroeger missionarissen vermoord omwille van dat negatieve imago door de Chinezen, in hun geval is iets heel anders aan de hand. Zij werden vermoord door de Japanners, ‘de grote vijanden van China’. Bovendien werden ze vermoord vanwege hun verdediging van Chinese vrouwen. Dit is een historisch feit, dat een heel nieuw licht werpt op dat negatieve imago.

‘Hier leert China een ander type katholieke martelaren kennen’, missionarissen die hun leven gaven uit liefde voor het Chinese volk. China en zelfs de kerk in China moet nog leren de nieuwe betekenis van de boodschap van bisschop Schraven te ontdekken en waarderen’, aldus Fr. Heyndrickx. ‘Zo zet Mgr. Schraven zijn zending als missionaris in China vandaag nog voort’. Daarin dragen de martelaren bij aan de opbouw van de kerk van China vandaag. Dit verhaal kreeg maar weinig aandacht totdat men het proces voor hun zaligverklaring opende op verzoek van China. Dit bracht een overvloed aan bronnenmateriaal aan het licht, dat dit verhaal van de missionarissen-martelaren staafde als een historisch feit.

Tijdens de conferentie eind oktober werd dit erkend door wetenschappers en professoren van de Chinese Academie van Sociale Wetenschappen, het grootste historisch en sociaal onderzoekscentrum in de Volksrepubliek China, de denktank van de overheid in Peking. De conferentie ging zelfs verder en vroeg aandacht voor de bijdrage van missionarissen in het algemeen aan de ontwikkeling van de Chinese samenleving, speciaal op het terrein van opvoeding, cultuur en caritatief werk ten gunste van de meest hulpbehoevenden. Gepleit werd voor een objectieve en rechtvaardige kijk op het werk van de missionarissen.

De conferentie maakte duidelijk dat het scheldwoord ‘imperialisten en kolonialisten’ niet zonder meer van toepassing is op martelaren die hun leven gaven voor de Chinezen. De erkenning van de humanitaire bijdrage van de missionarissen aan het Chinese volk in aanwezigheid van politieke vertegenwoordigers is een belangrijke inbreng bij het nuanceren van de officiële lezing over demissionarissen bij de communistische autoriteiten in China. Hierin kan deze conferentie baanbrekend worden genoemd.

‘In hun dood hebben zij het gezicht van Christus laten zien, dat elk mens, westerling of Chinees, man én (vooral ook) vrouw respect verdient als beeld van God’, aldus Fr. Heyndrickx. Met deze boodschap is Mgr. Schraven indertijd zijn zending als missionaris in China begonnen. Een eventuele zaligverklaring zal zelfs werken als een megafoon van die boodschap aan China.