Bij de verschijning van de biografie over bisschop Frans Schraven

Bij gelegenheid van de verschijning van de biografie van bisschop Frans Schraven, getiteld Op missie in het Rijk van Meester Kong. De roeping van Frans Schraven (1873-1937) vond op 3 mei 2025 in het Missiehuis Sint Jozef in Panningen een symposium plaats. De tekst van het Openingswoord en de Woorden, uitgesproken bij de overhandiging van de eerste exemplaren, beide door de auteur: dr. Jan Jacobs volgen hierbij.

Openingswoord

Eind april vroeg een van mijn kleinkinderen mij: ‘Opa, waarom moeten wij volgende week helemaal naar Panningen komen voor je nieuwe boek?’ In mijn antwoord draaide ik daar toen een beetje omheen. Maar nu vandaag alle zeven kleinkinderen hier aanwezig zijn, is een nadere toelichting wel op zijn plaats.

Deze plek: dit Missiehuis en deze kapel hebben, hoe kan het ook anders te maken met de man die vanmiddag centraal staat: de lazarist Frans Schraven. De Nederlandse lazaristen kochten dit huis in 1903 van een Duitse zustercongregatie en vestigden hier hun noviciaat en theologieopleiding. In de jaren nadien breidden zij het gebouw verder uit. De kapel waarin wij ons nu bevinden, dateert uit 1907/ 1908. Tussen 1903 en midden jaren zeventig van de vorige eeuw zijn in dit Missiehuis ruim 550 jongemannen opgeleid tot priester-lazarist. Ongeveer tachtig van hen kregen een benoeming voor missiewerk in China. Frans Schraven behoorde overigens niet tot die tachtig. Hij werd in de jaren 1894-1899 opgeleid in het moederhuis van de lazaristen in Parijs en was al bijna vier jaar in China werkzaam, toen dit klooster in het bezit kwam van de lazaristen. Hij heeft dit huis en zijn bewoners pas leren kennen in de voorzomer van 1925. Hij was inmiddels apostolische vicaris van Zuidwest-Tché-ly geworden en op 10 april 1921 in de bisschoppelijke residentie van Chengtingfu tot bisschop gewijd. Op 7 mei 1925 vertrok hij vanuit Shanghai voor zijn eerste en naar achteraf is gebleken enige verlofperiode naar Europa. Tijdens zijn verblijf in Nederland dat tot 6 januari 1926 duurde, fungeerde dit huis als zijn officiële vakantieadres, hoewel hij ook geregeld bij zijn broers en zussen logeerde in onder meer Lottum en Broekhuizenvorst. Ook reisde hij gedurende deze maanden enkele keren naar het moederhuis in Parijs. En in oktober 1925 was hij in Rome voor zijn zogeheten Ad limina-bezoek en de viering van het ook in dat jaar plaatsvindende Heilig Jaar. In mijn boek wijd ik een heel hoofdstuk aan deze zeven maanden.

Na zijn terugkeer in China in maart 1926 heeft Frans Schraven dit huis nooit meer teruggezien, hoewel hij nog plannen had om in 1938 of 1939 voor een tweede maal op verlof naar Nederland te komen. Op 9 oktober 1937 werd hij, zoals een aantal van U weet, samen met acht andere Europeanen in zijn bisschopsstad vermoord. Anders dan twee – Franse – medebroeders: François Régis Clet en Jean-Gabriel Perboyre die respectievelijk in 1820 en 1840 in China zijn vermoord, heeft Frans Schraven echter nooit een aan hem gewijd kerkraam in deze kapel gekregen. Maar misschien moet hij daarvoor eerst zaligverklaard worden.

Tijdens het symposium werd tweemaal opgetreden door het koor Ars Musica. Een van de gezongen liederen was het door de bekende Franse componist Charles Gounod op muziek gezet afscheidslied ‘Partez, hérauts de la Bonne Nouvelle’: ‘Vertrekt, herauten van het Goede Nieuws. De dag van Uw geloften is aangebroken. Niets weerhoudt voortaan uw ijver. Vertrekt, vrienden, en weest gelukkig!…’ ‘Frans Schraven heeft dit lied tijdens zijn studententijd in Parijs enkele keren als cantor voorgezongen voor medebroeders die naar China vertrokken. Op 23 augustus 1899 werd hij zelf op deze wijze uitgewuifd, alvorens naar het Keizerrijk te vertrekken.

De uitreiking van de eerste exemplaren van Op missie in het Rijk van Meester Kong

Alvorens mijn boek te presenteren wil ik een kort gedicht van Bies van Ede voorlezen:

Hoe kom je in een boek terecht? Kerf je naam in de bast van een boom. Zorg dat de boom wordt omgehakt en verkocht aan een papierfabriek. Ergens zul je jezelf terugvinden. Wie weet in een boek zoals dit dat hier vandaag op tafel ligt.

In mijn biografie komen heel wat namen voor. Mijn assistente Corrie Vervest weet daar alles van. Zij heeft met grote nauwkeurigheid het Register van Persoonsnamen samengesteld. En dat was een hele klus. Vier namen wil ik er deze middag uitlichten. Allereerst die van bisschop Frans Wiertz. Hij besloot in het najaar van 2012 op verzoek van de Nederlandse lazaristen en aangespoord door een drietal bisschoppen in China een zaligverklaringsproces ten behoeve van Frans Schraven op te starten. Vervolgens die van Vincent Hermans, een achterneef van bisschop Schraven. Hij maakte al op 11 december 2009 deel uit van een delegatie die bisschop Wiertz probeerde over te halen met het oog op een zaligverklaring stappen richting Rome te zetten. Vincent was toen ook al een aantal jaren bezig materiaal te verzamelen ten behoeve van een biografie van bisschop Schraven. Dan die van Wiel Bellemakers die in augustus 2012 voor de tweede maal provinciale overste van de Nederlandse lazaristen was geworden, maar al in januari 2012 in Rome was om af te tasten hoe daar over een zaligverklaring werd gedacht. En tenslotte die van de broers en zussen van bisschop Schraven. Geen van de genoemden is vanmiddag aanwezig. Bisschop Wiertz bevindt zich nog in Rome in verband met de Nationale Bedevaart deze week. En Vincent, Wiel en de naaste familieleden van de bisschop zijn inmiddels allemaal overleden.

Maar er zijn hier wel mensen die hun nagedachtenis en die van Frans Schraven op een heel speciale manier in ere houden. Hun wil ik graag een eerste exemplaar van mijn boek overhandigen. Het zijn de hulpbisschop van Roermond: Everhard de Jong die een tweetal keren het China van Frans Schraven heeft bezocht; Marja Grim, de echtgenote van Vincent en nauw betrokken bij en voortzetster van diens onderzoekswerk en ook China-bezoekster; de lazarist Frans Bomers die van 1964 tot 1980 als missionaris op Taiwan werkzaam was, maar ook het Chinese vasteland uit eigen ervaring kent; en Marja Leyten-Schraven, een achternicht van de bisschop, zij symboliseert voor mij alle nog levende leden van de familie Schraven die vol verwachting uitzien naar de biografie die nu ter tafel ligt.

Utrecht/Panningen, 3 mei 2025
dr. Jan Jacobs